Vùng đất Cappadoccia của Thổ Nhĩ Kỳ ẩn chứa nhiều bí mật lạ lùng. Khi tới đây du khách cảm thấy như lọt vào một thế giới khác. Thành phố tạc trong núi, những thành phố với những ngôi nhà tạc trong núi đá quả thật là tuyệt tác của những người cổ xưa
Thành phố ngầm Derinkuyu thuộc Cappadoccia
Derinkuyu là 1 trong 5 thành phố ngầm trong lòng đất tại Cappadoccia, gồm rất nhiều phòng ốc, hành lang, đường ngầm bao phủ phạm vi rộng lớn, gồm nhiều tầng, và được tạc trong đá. 5 thành phố ngầm này đều thông với nhau, tạothành một hệ thống thành phố ngầm rất lớn với sức chứa lên tới 100.000 người. Derinkuyu thuộc Cappadocia là một khu định cư khổng lồ cổ xưa nằm trong lòng đất, được tạc từ một kiến tạo địa chất đơn nhất, mà nhiều phần trong số chúng sau này được tái sử dụng rộng rãi bởi các nền văn hóa đến sau.Hơn 200 tổ hợp thành phố ngầm, mỗi cái sâu ít nhất 2 tầng đã được khám phá trong khu vực giữa Kayseri và Nevsehir, và khoảng 40 trong số này có ít nhất 3 tầng. Các thành phố tại Derinkuyu và Kaymaklı là 2 trong số các ví dụ điển hình.Thành phố ngầm Derinkuyu là lớn nhất tại Cappadocia gồm 20 tầng (có thể hơn), sâu khoảng 100m, có hệ thống cung cấp nước ngọt, các đường thông khí, các gian phòng được tách riêng cho sử dụng cá nhân, các cửa hàng, các phòng công cộng chung, giếng nước, mồ mả, kho chứa, lối thoát hiểm, vv… Nó đủ chỗ sinh sống cho 20.000 người. Phức hợp này được điều hòa không khí tổng thể, với rất nhiều đường thông khí sâu hàng chục mét…
Derinkuyu được mở cửa cho du khách vào năm 1965 nhưng cho đến nay người ta mới chỉ được phép tham quan có 10%. Một địa đạo ở tầng 3 của phức hợp này nối liền với thành phố ngầm khác tại Kaymakli cách đó 5km.
Thử so sánh thành phố ngầm này với địa đạo Củ Chi lừng danh của Việt Nam: Địa đạo Củ Chi được tạo ra vào thế kỷ 20, chỉ có 2 hay 3 tầng, sâu 12m, đào trong đất. Còn thành phố ngầm cổ đại nhiều ngàn năm tuổi Derinkuyu có 20 tầng, sâu đến 100m, phần lớn tạc trong đá, hơn nữa còn hết sức rộng lớn, đủ sức chu cấp chỗ cư trú cho hàng chục ngàn người.
Trong số 20 tầng, chỉ có 8 tầng được mở cửa cho phép tham quan.
Tại đây người ta tìm thấy dấu vết của nhiều dân tộc và nền văn hóa thuộc những thời kỳ lịch sử khác nhau. Ở những tầng sau cùng có dấu vết của những người theo Thiên chúa giáo thời kỳ đầu. Có văn bản nói rằng nó do người Phrygia (tồn tại vào khoảng 1.200 TCN – 700 TCN) xây dựng vào thế kỷ 7 và 8 trước công nguyên. Nhưng lại có một số dấu tích đặc trưng của người Hittite (tồn tại khoảng 1.900 TCN – 1.200 TCN) tại đây. Không ai biết chắc liệu người Hittite có phải là chủ nhân nguyên thủy của hệ thống thành phố ngầm này hay không. Một số nhà nghiên cứu cho rằng người Hittite cũng như người Phrygia và người Thiên chúa giáo… đều chỉ thừa kế công trình bí ẩn vĩ đại này vào các thời kỳ khác nhau mà thôi.
Collins Wilson, tác giả của cuốn “Bản thiết kế Atlantis”, cho biết “có bằng chứng địa chất rằng Thổ Nhĩ Kỳ đã rơi vào một thời đại băng hà ngắn, trong khoảng 500 năm, giữa thiên niên kỷ thứ 9 trước Công nguyên… Nếu cảnh quan bị băng tuyết bao phủ và chìm trong gió lạnh, thì một thành phố ngầm sẽ thoải mái…”. Nhà khảo cổ học Thổ Nhĩ Kỳ Omer Demir nới với Collins rằng ông tin những phần cổ nhất của thành phố được xây dựng vào khoảng 10.500 năm trước, bởi 2 chủng người khác nhau, và những người tạo dựng phần cổ xưa nhất thì cao hơn nhiều so với chủng người kia, do đó họ xây trần phòng cao hơn.
Thành phố ngầm Kaymakli
Nằm cách Derinkuyu 10km về phía bắc, có 5 tầng ngầm được mở cửa cho khách tham quan.
Phần lớn di tích này được tạc trong lòng đá granite núi lửa.
Özkonak được khám phá vào năm 1972 nhờ một nông dân địa phương tên là Latif Acar. Ngày đó, ông rất tò mò khi thấy nước thừa của vụ mùa không biết chảy đi đâu mất. Latif khám phá ra một phòng ngầm dưới đất mà sau này khi được khai quật đã phát lộ cả một thành phố rất lớn, đủ khả năng cung cấp nơi ở cho 60.000 người trong vòng 3 tháng. Phức hợp này gồm 10 tầng, xuống tới độ sâu 40m, hiện nay có 4 tầng mở cửa đón khách tham quan.
Những cánh cửa đá hình tròn như hình dưới có mặt ở tất cả các di tích ngầm tại khu vực Cappadoccia. Chúng được sử dụng bằng cách lăn qua chặn lối và đóng kín tách biệt bên trong với bên ngoài. Tại Derinkuyu, mỗi tầng cũng có thể được khóa riêng biệt như vậy.
