Theo chân các nhà khảo cổ và các nhà nghiên cứu, lần lượt từng huyền thoại và truyền thuyết được khám phá ra là sự thật. Atlantis là một trong số các huyền thoại như vậy.

Plato (428 TCN – 348 TCN) là một trong những nhà hiền triết Hy Lạp vĩ đại nhất trong lịch sử. Ảnh: Plato và Aristotle

Atlantis là một thiên đường trên mặt đất được Plato mô tả trong tác phẩm Timaeus & Critias của ông. Plato đã mô tả hòn đảo Atlantis nằm trong biển Thái Bình Dương, phía tây Gibraltar, đã bị hủy diệt do sự đồi bại và độc ác của con người. Hàng ngàn năm nay Atlantis đã làm điên đầu các nhà thám hiểm và các học giả trên thế giới, làm họ phải bỏ rất nhiều công sức nghiên cứu và tìm kiếm tàn tích của nó.

Tham khảo tác phẩm Timaeus và Critias của Plato, bản dịch từ tiếng Hy Lạp sang tiếng Anh của Benjamin Jowett (15/4/1817 – 1/10/1893), một trong những vị giáo sư vĩ đại nhất Anh quốc thế kỷ 19: http://www.atlantisbolivia.org/atlantisjowetttranslation.htm

Tóm lược các nội dung chủ yếu của bản dịch:

Sự thật	Vậy hãy lắng nghe, Socrates, một câu chuyện lạ lùng nhưng hiển nhiên có thật.
Ngày tháng	Về những công dân sống cách đây 9.000 năm trước.
Ngày tháng của những cuộc chiến tranh	Đầu tiên chúng ta phải nhớ rằng 9.000 năm đã qua kể từ khi cuộc chiến mà được kể là đã xảy ra giữa những người cư ngụ ở bên ngoàiPillars of Heraclesvà tất cả những người sống bên trong đó.
Nguồn gốc	Các ghi chép lịch sử đó kể về quyền lực vĩ đại của thành phố, về cuộc viễn chinh chống lại cả châu Âu và châu Á, và về kết cục của thành phố. Sức mạnh đó tiến ra khỏi Đại Tây Dương, bởi vì ngày ấy Đại Tây Dương có thể qua lại được. Và có một hòn đảo nằm phía bên kia eo biển mà các bạn gọi làPillars of Heracles. Hòn đảo này lớn hơn Libya và châu Á cộng lại.
Đế chế	Bấy giờ trên hòn đảo Atlantis này có một đế chế hùng mạnh phi thường, đã cai trị toàn bộ hòn đảo này và nhiều đảo khác, cùng nhiều phần của lục địa, và, hơn nữa, người Atlantis đã chinh phục được nhiều phần của Lybia cho tới Ai Cập, và của châu Âu cho tới Tyrrhenia.
Sự sụp đổ của Atlantis	Sau đó xảy ra những trận động đất và Trận Lụt khủng khiếp, và trong một ngày đêm tồi tệ ấy tất cả các chiến binh đã bị mặt đất nuốt chửng, và hòn đảo của Atlantis bị biển cả nuốt chửng rồi biến mất dưới biển sâu. Vì thế biển cả ở những khu vực đó là không thể vượt qua được và không thể thăm dò được, bởi vì có một chỗ bùn cạn trên đường đi, chỗ mà hòn đảo đã bị nhấn chìm.
Bị nhấn chìm do động đất	Quyền lãnh đạo và chỉ huy cuộc chiến ở phía bên này thuộc về thành phố của chúng ta, còn ở bên kia là thuộc về các vị vua của Atlantis. Vào lúc ấy chúng ta nói rằng, Atlantis là một hòn đảo lớn hơn Libya và châu Á cộng lại, và sau khi chìm xuống biển bởi động đất, đã trở thành những vật cản bằng bùn không thể vượt qua được đối với những người đi biển từ đây tới bất cứ khu vực nào trên đại dương.
Vị trí của bình nguyên	Nhìn ra biển, gần bờ biển nhưng tại trung tâm của hòn đảo có một bình nguyên.
Vị trí của ngọn đồi mà đã trở thành thành phố của Atlantis	Và, lại nữa, ở gần bình nguyên ấy, và cũng ở trung tâm hòn đảo, cách xa khoảng 50 stadium (1 stadium = 185m), có một ngọn núi thấp.
Những khu vực đất liền và biển cả	Poseidon… Để củng cố ngọn đồi, ông phá vỡ các phần đất xung quanh nó, tạo thành những vòng tròn đồng tâm xen kẽ đất và nước, lớn và nhỏ, bao bọc lẫn nhau, có 2 vòng đất và 3 vòng nước, mỗi cái có chu vi cách đều tâm chung, cho nên không ai có thể lên đảo nếu không nhờ có tàu thuyền.
Mạ các bức tường	Toàn bộ chu vi của bức tường chạy vòng quanh khu vực ngoài cùng, họ bao phủ bởi một lớp vỏ đồng thau, và chu vi của vòng tiếp theo họ phủ bằng thiếc, và vòng 3 – vòng xung quanh thành trì ấy, chói lóa trong ánh sáng rực rỡ của orichalcum.
Orichalcum	Trước hết họ khai thác các tài nguyên, cả kim loại và khoáng chất, gồm cả một thứ kim loại mà nay chỉ còn biết tên, vốn từng không chỉ là cái tên: “Orichalcum”, đã được khai thác tại nhiều chỗ trên hòn đảo này, và là thứ kim loại quý giá nhất chỉ sau vàng. (orichalcum sáng lấp lánh như ngọn lửa)
Mô tả về Bình nguyên	Cả đất nước được ông ta kể là rất cao và dốc đứng so với mặt biển, nhưng khu vực xung quanh thành phố là một bình nguyên bằng phẳng, và bản thân bình nguyên lại được bao bọc bởi những rặng núi trải dài ra tận biển. Bình nguyên ấy có hình chữ nhật, có chiều dài khoảng 3.000 stadium, chiều rộng khoảng 2.000 stadium.
Mô tả về bình nguyên	Tôi sẽ mô tả bình nguyên ấy, giờ đây dưới sức mạnh của tự nhiên và sức lao động của nhiều thế hệ vua chúa, bình nguyên có dạng như thế này. Ban đầu hầu như nó có hình chữ nhật.
Bình nguyên và những kênh đào	Và những khiếm khuyết trong hình dạng của nó được sửa chữa bằng cách xây một đường mương tròn xung quanh nó. Chiều sâu, chiều rộng và chiều dài của đường mương ấy thật là vĩ đại, tạo ra cảm giâc rằng một công trình quy mô như vậy, cũng như rất nhiều cái khác, không thể nào là nhân tạo được. Tuy nhiên tôi phải kể lại những gì mà tôi đã được kể. Nó sâu khoảng 100 bộ, và rộng 1 stadium, được đào vòng quanh toàn bộ bình nguyên nên nó dài khoảng 10.000 stadium (1 stadium = 185m). Những con sông chảy từ trên những ngọn núi ấy trút vào nó, chảy quanh bình nguyên và gặp nhau tại thành phố này, rồi đổ ra biển. Cũng vậy, ở trong nội địa những con kênh thẳng rộng khoảng 100 bộ được cắt xuyên qua bình nguyên, và lại đổ vào con mương dẫn ra biển: những con kênh này cách nhau khoảng 100 stadium, và nhờ có chúng người ta mang gỗ từ trên những ngọn núi xuống thành phố, và vận chuyển sản vật bốn mùa từ các nơi trên trái đất bằng những con tàu, qua những lối cắt ngang, từ con mương này sang con mương khác, rồi vào thành phố.

Thật đáng ngạc nhiên là, các phát hiện khảo cổ học gần đây cho thấy khắp thế giới cổ xưa có rất nhiều thành phố và kiến trúc dạng tròn giống như Atlantis chứ không chỉ có một thành phố tròn Atlantis. Có thể thấy đây là dạng kiến trúc phổ biến hoàn cầu thời đó.

Nhóm các nhà khảo cổ Peru và Đức vào năm 2008 đã khám phá ra khu quảng trường hình tròn, nằm sâu bên dưới một công trình đổ nát khác có tên là Sechin Bajo ở Casma, cách thủ đô Lima của Peru 368 km về phía bắc.

Gilgal Refaim, còn có tên là Rujm el-Hiri, Rujm al-Hirrī, Rujm Hiri và Rujum al-Hiri, là tàn tích của một kiến trúc cự thạch hết sức cổ xưa trên cao nguyên Golan, Syria, thuộc vùng đất Lưỡng Hà, khá gần khu đền khổng lồ Baalbek. Nó được ước định niên đại là 5.000 năm, tuy nhiên có nhiều ý kiến cho rằng nó còn cổ xưa hơn thế nhiều.

Những bí mật của thành phố cổ Arkaim (Nga), cùng thời với Ai Cập và Lưỡng Hà, đã dần được phơi bày ra ánh sáng:

Tổng thống Nga V.Putin đã từng đến thăm một trong những vùng đất huyền bí nhất trên địa cầu – tàn tích của thành phố cổ xưa Arkaim – nằm ở ngoại ô thành phố công nghiệp Ural ở Chelyabinsk, Liên bang Nga. Nhiều sử gia, nhà khảo cổ và các nhà nghiên cứu vật thể bay không xác định (UFO) đã mất nhiều năm trời ròng rã cố gắng vén bức màn bí mật của đô thị cổ này. Quốc gia nào đã có mặt tại Arkaim từ 40 – 60 thế kỷ trước? Tại sao những người thuộc về một nền văn minh cổ xưa như thế lại đạt đến thành tựu khoa học kỹ thuật cao đến như vậy?